مغز انسان حوادث بد را 'پیش‌بینی' می‌کند

ش هابنولا در مغز انسان به ما کمک می‌کند که قبل از مواجه شدن با شرایط ناگوار و یا خطرناک وضعیت را به خوبی بسنجیم

دانشمندان می گویند بخشی از مغز انسان که به اندازه یک نخود است، مسئول به کار انداختن غریزه ما در لحظاتی است که احساس می کنیم اتفاق بدی خواهد افتاد.

پژوهشگران در تشریح نتایج تحقیقات خود که در مجله آکادمی علوم سلطنتی بریتانیا چاپ شده است، می نویسند این قسمت کوچک مغز به نام هابنولا(Habenula) در پیش بینی، یادگیری و واکنش به رویدادها و حوادث ناخوشایند نقش کلیدی ایفا می کند.

آنها معتقدند که احتمالا فعالیت بیش از حد این بخش از مغز انسان ممکن است عامل منفی بافی و بدبینی باشد که معمولا با افسردگی همراه است.  

آنها اکنون درحال بررسی نقش این قسمت از مغز در بروز حالت افسردگی هستند.

تحقیقات روی حیوانات نشان داده وقتی که حیوانی منتظر یک حادثه ناخوشایند است و یا چنین رویدادی را تجربه می کند قسمت هابنولا در مغز آنها به شدت فعال می شود. اما مشاهده تغییرات این بخش بسیار کوچک از مغز انسان که قطر آن حدود سه میلی متر است، بوسیله دستگاههای تصویربرداری پزشکی بسیار دشوار است.

پژوهشگران دانشگاه لندن با اختراع یک روش ویژه، فعالیت های مغزی ۲۳ نفر داوطلب را توسط دستگاه تصویربرداری ام آر آی مطالعه کرده اند. به این داوطلبان مجموعه ای از تصاویر انتزاعی نشان داده می شد و چند ثانیه بعد همان تصاویر به تنبیه و آزار جسمی مثل شکنجه و شوک الکتریکی، به تشویق و جایزه به صورت پول نقد و یا واکنش های خنثی ارتباط داده می شد.

پژوهشگران برخی از این تصاویر را همواره با موضوع مجازات و یا جایزه نشان می دادند ولی تعداد دیگری از آنها را به صورت نامنظم و درهم به داوطلبان نشان می دادند. بنابراین داوطلبان دقیقا نمی دانستند که در تصویر بعدی چه نوع واکنشی را تجربه خواهند کرد.

وقتی که این افراد تصاویر مرتبط با آزار جسمی و شوک الکتریکی را مشاهده می کردند قسمت هابنولا در مغز آنها شروع به فعالیت می کرد. هر چه که این افراد احتمال دیدن این دسته از تصاویر را قویتر می دانستند فعالیت قسمت هابنولا در مغز آنها شدیدتر می شد.

پژوهشگران معتقدند که قسمت هابنولا به ما کمک می کند تا از تجارب قبلی خود آموخته و هنگامی که احتمال می دهیم حوادث ناگواری ممکن است روی دهد از آن دوری بجوییم. در عین حال ممکن است به ما یادآوری کند که یک رویداد ناخوشایند تا چه حد ممکن است ناگوار باشد.

عارضه های افسردگی

دکتر جاناتان رویزر یکی از مسئولان این پژوهش در دانشگاه لندن به بی بی سی گفت:"هر جانداری به چنین سیستمی نیاز دارد تا آن را از انجام کارهای خطرناک و تجارب ناگوار بازدارد. به احتمال زیاد هابنولا یک مرکز یا قطب مهم در سیستم عصبی است که در کمک کردن به ما برای پیش بینی چنین حوادثی نقش کلیدی دارد."

آزمایش هایی که روی حیوانات مبتلا به افسردگی انجام شده نشان داده است که این بخش از مغز آنها بیش از حد فعال می شود.

در مورد معینی از معالجه یک فرد مبتلا به افسردگی نیز مشخص شده که تحریک عمقی مغز توسط وارد کردن امواج الکتریکی به قسمت هابنولا عارضه های افسردگی را در او کاهش داده است.

پروفسور کاترین هاربر از دانشگاه آکسفورد که در این پژوهش جدید مشارکت نداشته می گوید:"این تحقیقات بسیار مهم است و به نظر می رسد که می تواند در یافتن راههایی برای درمان افسردگی نقش مهمی ایفا کند. اگر این بخش از مغز در بروز و تشدید بیماری افسردگی موثر باشد می توان درک کرد که چرا افراد مبتلا به افسردگی به شدت در برابر مجازات حساس هستند ولی به پاداش واکنش ضعیف تری نشان می دهند."

اکنون پژوهشگران با ادامه تحقیقات خود در مورد افراد مبتلا به افسردگی قصد دارند تفاوت ها در کارکرد این بخش از مغز آنها را بررسی کنند.